Tregu i Teknologjisë së Informacionit dhe Komunikimit në Shqipëri po piqet dhe po globalizohet por mbajtja e talenteve mbetet sfida kyçe.

Gjatë muajit nëntor, në prani të aktorëve të industrisë dhe StartUp Albania Agency, u prezantuan rezultatet e studimit “ICT Labour Market in Albania”, një analizë e nxitur nga Fondacioni Shqiptaro–Amerikan për Zhvillim (AADF) për të kuptuar më mirë situatën aktuale të tregut, mangësitë dhe drejtimet e zhvillimit të tij.

Sot në Shqipëri operojnë 4,065 punëdhënës aktivë në sektorin e TIK-ut, dhe 63.3% e tyre janë kompani relativisht të reja, me më pak se pesë vite aktivitet. Për më tepër, 51.1% e bizneseve eksportojnë shërbimet, duke treguar për një sektor me prani dhe ambicie ndërkombëtare.

Me 22,972 profesionistë, përfshirë 10,049 zhvillues programesh, TIK-u paraqet një bazë solide talentesh, ku 80% operojnë në nivele të mesme ose të larta. Shumica dërrmuese, 90.3%, punojnë në sektorin privat, ndërsa 82.4% janë të përqendruar në Tiranë, duke krijuar një ekosistem të fortë urban, por edhe një diferencë të qartë mes kryeqytetit dhe rajoneve të tjera.

Ndërsa kërkesa për role si programues, specialistë IT, siguri kibernetike, Inteligjencë Artificiale dhe Machine Learning vazhdon të rritet, vetëm 36.4% e kompanive raportojnë vështirësi të theksuara në punësim. Megjithatë, sfida po zhvendoset drejt mbajtjes së punonjësve: sektori ka një qarkullim mesatar prej 12.3%, dhe 42.6% e bizneseve shprehin shqetësim për rritjen e kostove të mbajtjes së talenteve.

Hendeku gjinor ka rënë ndjeshëm nga 16% në vitin 2014, në 6.5% në vitin 2024 — megjithëse gratë ende nuk përfaqësohen mjaftueshëm në profesionet teknike.

Rëndësia që po merr industria është arsyeja kryesore pse AADF ndërmori këtë studim: për të kuptuar më mirë ku ndodhet tregu, cilat janë mangësitë dhe si mund të zhvillohet drejt qëndrueshmërisë. Perspektiva mbetet optimiste: 51% e kompanive presin rritje të të ardhurave dhe operacioneve në vitin e ardhshëm.

Falë mbështetjes së AADF dhe në bashkëpunim me Qeverinë Shqiptare, prej rreth katër vitesh, lënda e TIK-ut është futur që në klasat e para në shkollat fillore në të gjithë vendin, duke aftësuar brezat më të rinj për profesionet e së ardhmes. Deri më sot, mbi 82,000 mësues janë trajnuar në përdorimin e teknologjisë dhe në mësimdhënien e TIK-ut.

Studimi nënvizon se:

• Sektori po kalon nga një industri në zhvillim në një industri të maturuar, me një rritje punësimi relativisht të moderuar — 5% midis viteve 2021–2024.
• Kjo tendencë e bën edhe më të rëndësishme krijimin e politikave që mbështesin zhvillimin e aftësive, investimet në teknologjitë e reja dhe decentralizimin e mundësive përtej Tiranës.

Në këtë fazë të re maturimi, sfida nuk është më thjesht rritja — por rritja e qëndrueshme dhe afatgjatë, e mbështetur tek ekosistemi i talenteve që do të mbajnë sektorin konkurrues në tregun global.